Kompleks Riese
Kompleks Riese (z niemieckiego Riese = olbrzym) to największy projekt górniczo-budowlany nazistowskich Niemiec. Jego budowę rozpoczęto w 1943 roku, podejmując prace w zboczach wybranych wzgórz Gór Sowich, a także na Zamku Książ i w jego podziemiach. W zboczach gór wiercone były otwory, powstawały sztolnie i komory. Istnieją dowody na to, że prace prowadzone były:
- w masywie Osówki,
- w masywie Ostrej (Kompleks Rzeczka),
- w masywie Włodarza,
- w masywie Chłopskiej Góry (Kompleks Jawornik),
- w masywie Sobonia,
- w zboczach góry Gontowa (Kompleks Gontowa),
- pod Zamkiem Książ.
Pracami objęte były też prawdopodobnie góry Wielka Sowa i Moszna, nie odnaleziono tam jednak dotychczas korytarzy prowadzących do sztolni. Wskutek wysadzania skał i wykuwania podziemnych korytarzy czy ogromnych hal, powstał Kompleks Riese, jedna z najdroższych inwestycji nazistowskich Niemiec. Prace trwały niemal do samego końca wojny. Obiekty nigdy jednak nie zostały ukończone, zaś dokumentację częściowo zniszczono. Zwykło się zakładać, że Kompleks Riese miał się stać jedną z kwater głównych Adolfa Hitlera. Przypuszczalnie jednak w Podziemnym Mieście Osówka i innych kompleksach w Górach Sowich miały się mieścić fabryki zbrojeniowe, tajna kwatera Adolfa Hitlera natomiast miała się znajdować pod Zamkiem Książ.
Sztolnie Walimskie
Sztolnie Walimskie to inaczej Kompleks Rzeczka wykuty w masywie Ostrej. Trzy wejścia w zboczu wzniesienia prowadzą do trzech równoległych sztolni. Łączna długość podziemnych tuneli wynosi około 500 metrów. Jest to najmniejszy udostępniony do zwiedzania obiekt Kompleksu Riese. Leżący tuż przy drodze z Walimia do Rzeczki najłatwiej dostępny kompleks można zwiedzać od 1995 roku, kiedy to otwarto tu pierwszą trasę zwiedzania, przekształconą w 2001 roku w Muzeum Sztolni Walimskich. Kompleks Rzeczka zwiedza się z przewodnikiem i trwa to około godziny. Należy pamiętać o tym, że w obiekcie panuje niska temperatura (poniżej 7 stopni Celsjusza) i duża wilgotność, dlatego konieczne jest posiadanie odpowiedniej odzieży i obuwia. Pod ziemią można zobaczyć m.in. wartownię i nieukończone tunele, a także wystawę grafik węgierskiego więźnia pracującego przy budowie Kompleksu Riese, Imre Holló. Zwiedzając Sztolnie Walimskie warto też pomyśleć o odwiedzeniu średniowiecznego Zamku Grodno - wówczas można wykupić tańszy bilet łączony.
Włodarz
Włodarz to największy z kompleksów wchodzących w skład Kompleksu Riese. Szczyt, w którym został wykuty, wznosi się na wysokość 811 m n.p.m. Choć kompleks ma duże rozmiary, do wnętrza prowadzą tylko dwa z czterech wejść, a część korytarzy zalana jest wodą. Wnętrze Włodarza zwiedzać można wyłącznie z przewodnikiem i koniecznie w odpowiednim ubraniu. Pierwszą z atrakcji kompleksu jest podziemne kino, w którym wyświetlany jest kilkunastominutowy film opowiadający historię tego miejsca. Po projekcji przychodzi czas na wodną przeprawę w głąb góry Włodarz. Łodzie dopływają do wielkiej komory, skąd dalej zwiedzanie odbywa się pieszo. Korytarze wiodą do wartowni przy drugim z czynnych wejść. Na zewnątrz można natomiast zobaczyć pozostałości rampy przeładunkowej i urządzeń wodnych oraz składowisko cementu.
Osówka
Osówka to wzniesienie w północno-zachodniej części Gór Sowich, w grzbiecie masywu Włodarza. Udostępnione do zwiedzania obiekty naziemne oraz podziemne sztolnie w masywie Osówki noszą nazwę Podziemne Miasto Osówka.
Jak dotąd odkryto tu trzy sztolnie, z których dwie udostępniane są turystom. Do zasadniczej części podziemnego kompleksu prowadzą dwa wejścia. Przed wejściem do podziemi każdy zwiedzający otrzymuje kask. Do wyboru są trasy: historyczna, ekstremalna oraz historyczna retro. Pierwszym interesującym miejscem na trasie zwiedzania jest wartownia. Tu w gablotach można obejrzeć broń, jakiej używano podczas drugiej wojny światowej. Na trasie umieszczono kilka nowoczesnych stanowisk multimedialnych, dzięki którym turyści mogą obejrzeć filmy dokumentalne, trójwymiarowe fotografie, a nawet hologramy przedstawiające znane postacie. Można również zobaczyć narzędzia, z pomocą których tworzono kompleks Osówka, a także wyposażenie żołnierzy oraz ówczesne pojazdy terenowe. Na powierzchni natomiast uwagę przyciągają obiekty nazywane umownie Kasyno i Siłownia.
Góry Sowie
Góry Sowie kryją co najmniej siedem obiektów wchodzących w skład Kompleksu Riese. Cztery z nich udostępnione są zwiedzającym:
- Sztolnie Walimskie
- Kompleks Włodarz
- Podziemne Miasto Osówka
- Podziemia Zamku Książ.
Zamek Książ mieści się w północnej części Wałbrzycha. Kiedy w czasie wojny przejęty został przez nazistów, zdewastowali oni zabytkowe wnętrze, a następnie rozpoczęli drążenie podziemnych korytarzy. Pod zamkiem powstały co najmniej dwa poziomy komór, połączonych z piwnicami zamku. Pierwszy poziom umiejscowiony jest 15 metrów pod ziemią, zaś drugi - 53 metry pod dziedzińcem. Podziemia obejmują sieć krzyżujących się korytarzy, 4 sztolnie i 4 wybetonowane komory. Obecnie znajduje się tu aparatura pomiarowa stacji sejsmograficznej PAN. Podziemia Zamku Książ zostały udostępnione do zwiedzania w 2018 roku. Przejście całej trasy z przewodnikiem zajmuje około 40 minut.
