Tradycyjny koszyczek wielkanocny. Jakie symboliczne pokarmy muszą znaleźć się w święconce?

Koszyczek wielkanocny to jeden z symboli najważniejszego święta w kościele, czyli Zmartwychwstania Chrystusa. Koszyczki wielkanocne zabieramy do kościołów w Wielką Sobotę. Kapłani symbolicznie święcą znajdujące się w nich pokarmy, którymi następnie wierni dzielą się podczas uroczystego śniadania wielkanocnego. Co powinno znaleźć się w koszyczku na Wielkanoc?

Koszyk wielkanocny - kilka słów o tradycji święcenia pokarmów

Koszyk wielkanocny, w którym znajduje się tzw. święconka to jeden z najważniejszych symboli świąt Zmartwychwstania Pańskiego. W Wielką Sobotę w godzinach przedpołudniowych kościoły wypełnione są po brzegi wiernymi, którzy udają się do świątyni w celu symbolicznego poświęcenia pokarmów na wielkanocny stół.

Zobacz wideo Wielkanocny koszyk w trzech odsłonach. Którą wybierasz?

Zwyczaj święcenia pokarmów ma bardzo długą historię, ale na przestrzeni lat zmieniało się jego oblicze. Dawniej kosze wielkanocne były znacznie większe niż współcześnie, a zdarzało się nawet tak, że księża osobiście przyjeżdżali do domów i święcili wszystkie wielkanocne produkty. Ksiądz przyjeżdżał także do miejscowości oddalonych od kościoła i dokonywał poświęcenia koszy wielkanocnych wszystkich mieszkańców zgromadzonych w wyznaczonym miejscu. Choć tradycja ta dziś zatarła się niemal całkowicie, to warto wiedzieć, że w niektórych regionach Polski nadal praktykowane jest święcenie koszyków wielkanocnych przy przydrożnych kapliczkach.

Z biegiem lat zmieniał się także wygląd koszyków wielkanocnych. Kiedyś były to obowiązkowo kosze wiklinowe, przyozdobione wiecznie zielonymi krzewami, głównie bukszpanem. Dziś przywiązanie do tradycji jest nadal bardzo duże, ale obok wiklinowych, można spotkać także m.in. specjalne koszyki wielkanocne dla dzieci wykonane np. z filcu oraz kosze bogato zdobione kwiatami. Niezależnie od wyglądu poszczególnych koszyków wielkanocnych, ich symbolika nie zmieniła się przez wieki.

Baranek wielkanocny - co symbolizuje?

Jednym z najważniejszych elementów koszyczka ze święconką jest baranek wielkanocny. W Starym Testamencie składano Bogu baranka jako ofiarę przebłagalną. Biały baranek z krzyżem i czerwoną chorągwią to symbol zmartwychwstałego Chrystusa. Jezus Chrystus w Biblii nazywany jest "Barankiem Bożym", co wynika z ofiary życia, które oddał w intencji wszystkich ludzi. Baranek w koszyczku wielkanocnym jest zatem nieodłącznym elementem świętowania Wielkanocy.

Do naszych koszyczków wielkanocnych najczęściej wkładamy baranka wykonanego z cukru, masła lub ciasta babkowego, ale pojawiają się też baranki w formie zwykłych figurek. Baranek w koszyczku wielkanocnym symbolizuje triumf Chrystusa nad śmiercią i ma zapewnić ochronę przed klęskami. Podczas świątecznego śniadania baranek tradycyjnie ustawiany jest na młodym owsie lub rzeżusze.

Co do koszyczka wielkanocnego? Jakie pokarmy przygotować do poświęcenia?

Oprócz baranka w tradycyjnym koszyczku wielkanocnym nie może zabraknąć takich symbolicznych pokarmów jak:

  • jajko - symbol życia i znak odradzającego się Chrystusa. Jajka w koszyczku wielkanocnym występują pod różnymi postaciami. Najczęściej mają formę barwnych pisanek, ale w tradycyjnym koszyczku wielkanocnym nie może zabraknąć choć jednego nieprzyozdobionego ugotowanego jajka, którym podzielą się wszyscy domownicy podczas uroczystego śniadania wielkanocnego.
  • sól - zapewnia ochronę produktów spożywczych przed zepsuciem, a ponadto jest symbolem oczyszczenia i trwałości, co nawiązuje do silnej relacji Boga i człowieka.
  • chleb - symbol ciała Chrystusa, dlatego jego również nie powinno zabraknąć w koszyczku wielkanocnym. Chleb to pokarm niezbędny do życia, a jego obecność w koszyczku wielkanocnym ma zapewnić dobrobyt domownikom.
  • chrzan - znak krzepkości i siły fizycznej. Nawiązuje do Męki Chrystusa, która była pełna bólu, goryczy i łez. Dawniej wierzono, że chrzan w koszyczku wielkanocnym zapewni zgodę w rodzinie oraz ochroni przed działaniem złych mocy.
  • mięso - w koszyczku wielkanocnym (dziś najczęściej w formie kiełbasy) ma zapewnić domownikom dobrobyt i zdrowie. Symbolika mięsa w koszyczku wielkanocnym wywodzi się z dawnych czasów, kiedy spożywano je sporadycznie i było symbolem dostatku.
  • babka wielkanocna - choć dziś bardzo często sięgamy po gotowe babki wielkanocne, to w dawnych czasach musiała być ona obowiązkowo przygotowana samodzielnie. Nieudana babka wielkanocna zwiastowała nieszczęście, a wyrośnięty wypiek był potwierdzeniem kulinarnych umiejętności gospodyni. Babka wielkanocna stanowiła nagrodę za wytrwanie w pokutnym czasie wielkiego postu.
Więcej o: