Święta Bożego Narodzenia już coraz bliżej. W związku z tym zewsząd słyszymy melodie, które mają obudzić w nas świąteczny nastrój. Kolędy śpiewane przy choince to prawdziwa kwintesencja Bożego Narodzenia. Słowa do nich znają chyba wszyscy Polacy. Nie każdy jednak zna te kolędowe ciekawostki.
Więcej podobnych artykułów przeczytasz na stronie głównej Gazeta.pl
Skąd wzięły się kolędy? Te fakty mogą niejednego zaskoczyć
Na wstępie warto zrozumieć, czym dokładnie są kolędy. To pieśni śpiewane w okresie Bożego Narodzenia, tradycyjnie używane podczas chrześcijańskich nabożeństw religijnych. Co ważne, kolędy mają także swoje korzenie w ludowych obrzędach związanych z okresem słowiańskiego Święta Godowego. W tym kontekście obchody koncentrowały się na przesileniu zimowym, symbolizującym zwycięstwo światła nad ciemnością. Obrzęd ten polegał na odwiedzaniu gospodarstw przez grupy kolędników, ubranych stosownie do okazji, z życzeniami pomyślności na nadchodzący rok. Początkowo kolędy były więc radosnymi utworami noworocznymi. Niemniej jednak, oprócz tego istnieją również pieśni o treściach zaczerpniętych z życia codziennego, znane jako pastorałki. Mają charakter świecki i nie są używane w obrzędach religijnych. Pastorałki zyskały popularność w Polsce od XVII wieku. Przykłady takich utworów to "Oj maluśki, maluśki", "Jezus malusieńki" czy "Lulajże Jezuniu". Jeśli chodzi natomiast o sam termin "kolęda" to prawdopodobnie wywodzi się on od łacińskiego słowa "calendae" oznaczającego pierwszy dzień miesiąca. W starożytnym Rzymie wiązało się to ze styczniowymi obchodami Kalendae. W tym dniu od 1 stycznia 153 p.n.e. konsulowie rzymscy obejmowali swój urząd. W 46 r.p.n.e. Juliusz Cezar wydał dekret, w którym ustanawiał datę 1 stycznia oficjalnym początkiem roku administracyjnego. Z tej okazji Rzymianie odwiedzali się, składali sobie życzenia, dawali prezenty, śpiewali pieśni. Te rzymskie zwyczaje zostały przejęte przez chrześcijaństwo, które połączyło je z okresem Bożego Narodzenia.
Najstarsza polska kolęda i inne ciekawostki. Najpopularniejszą przetłumaczono na 300 języków i dialektów
Na początku kolędy były wyłącznie po łacinie. Ich twórcy czerpali z Ewangelii św. Mateusza i Ewangelii św. Łukasza, gdzie pojawia się pośrednio informacja o śpiewaniu w dniu narodzin Jezusa. Tradycja chrześcijańska uważa, że autorem pierwszej kolędy był św. Franciszek z Asyżu. Podobno śpiewał ją w zorganizowanej przez siebie szopce. Jeśli chodzi o najstarszą zachowaną polską kolędę, to pochodzi ona z 1424 roku i zaczyna się słowami "Zdrów bądź, królu anielski". Tworzenie kolęd po polsku zostało spopularyzowane na przełomie XVII i XVIII wieku. Wówczas utarł się również termin kolęda w odniesieniu do pieśni bożonarodzeniowych. Właśnie wtedy powstała jedna z najważniejszych polskich pieśni Bożonarodzeniowych "W żłobie leży". Jej autorstwo przypisuje się Piotrowi Skardze. Franciszek Karpiński - dramatopisarz z epoki oświecenia - skomponował inną znaną w Polsce kolędę "Bóg się rodzi". Ogólnie w Polskim dorobku kulturalnym można się doliczyć przeszło 500 zachowanych kolęd i pastorałek. Ciekawostką jest, że w latach 30. XIX wieku, w okresie powstania listopadowego, pojawiła się w Polsce kolęda patriotyczna. Jak łatwo się domyślić, Polska nie jest jedynym krajem, w którym powstawały kolędy. Na przykład jedną z najbardziej znanych na świecie jest austriacka pieśń "Cicha noc". Przetłumaczona została na ponad 300 języków i dialektów.
