Wygasłe wulkany w Polsce
Wygasłe wulkany w Polsce wcale nie są mitem i legendą. Co prawda aktywność wulkanów w Polsce miała miejsce wiele milionów lat temu, jednak jej pozostałością są właśnie wygasłe wulkany i góry wulkaniczne. Ze względu na aktywność wulkany klasyfikuje się jako czynne, drzemiące i wygasłe. Wulkany wygasłe to takie, których działalność nie została zaobserwowana w czasach historycznych. Przykładami wygasłych wulkanów są właśnie stożki wulkaniczne w Polsce. Ślady dawnego wulkanizmu można odnaleźć w naszym kraju na Śląsku (w pasie od Nysy Łużyckiej do Góry Świętej Anny), a także w Beskidzie Sądeckim, Pieninach oraz w południowej części Wyżyny Olkuskiej (w okolicach Krzeszowic). Charakterystyczne ukształtowanie terenu oraz liczne znaleziska skał wulkanicznych i lapilli świadczą o tym, że w okolicach wsi Belno w gminie Zagnańsk (Góry Świętokrzyskie) kilkanaście milionów lat temu występował bardzo aktywny, czynny wulkan.
Góry wulkaniczne w Polsce
Jakie są góry wulkaniczne w Polsce? Mianem gór wulkanicznych określa się góry (czyli wypukłe formy ukształtowania terenu) powstałe w wyniku działalności wulkanicznej. Zbudowane są zwykle ze skał wulkanicznych, skał piroklastycznych, lawy i popiołów wulkanicznych. Jednym z przykładów gór wulkanicznych jest nek, czyli wzniesienie zbudowane z zakrzepłej w kominie wulkanicznym i odpornej na procesy erozji lawy.
Góra Ostrzyca Autorstwa Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1256364
Najbardziej znane neki w Polsce, to Grodziec, góra Ostrzyca i Wilcza Góra na Pogórzu Kaczawskim. Wśród gór wulkanicznych wymienić też można wzniesienia powstałe m.in. z magmowej skały wulkanicznej – andezytu pienińskiego: Bryjarka (Beskid Sądecki), Jarmuta i Góra Wdżar (Pieniny).
Wulkany w Polsce: mapa
Gdzie można znaleźć wulkany w Polsce? Mapa pokazuje, że ich największe nagromadzenie ma miejsce na Pogórzu Kaczawskim (to tu znajduje się Kraina Wygasłych Wulkanów). Góry wulkaniczne odnaleźć można jednak także w Górach Świętokrzyskich, Gorcach, Pieninach i Beskidach. Przykładem może być chociażby Stożek Wielki. Jest on jednym z najbardziej charakterystycznych wzniesień powulkanicznych. Ma kształt stożka o stromych zboczach i ostro zakończonej części szczytowej z wyraźnie zaznaczonym wierzchołkiem. Zbudowany jest ze skał wylewnych z okresu permu, a położony jest w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe), na terenie Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich.
Wieża widokowa na Bazaltowej Górze Autorstwa Fallaner - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=89676763
Wzniesienia powulkaniczne to również Radogost czy Bazaltowa Góra na Pogórzu Kaczawskim. Przykłady innych form wulkanicznych stanowić mogą:
- Stożek Perkuna – na wzgórzu Ciasnota na Pogórzu Izerskim,
- Organy Wielisławskie – na zboczu góry Wielisławka na Pogórzu Kaczawskim,
- Małe Organy Myśliborskie – na wzgórzu Rataj na Pogórzu Kaczawskim.
Największy wulkan w Polsce
Za największy wulkan w Polsce uznawana jest góra Ostrzyca. Wzniesienie to ma wysokość 501 m n.p.m. i położone jest w południowo-zachodniej części Pogórza Kaczawskiego, około 2,5 km na południowy zachód od miejscowości Proboszczów.
Ostrzyca Autorstwa Paweł Kuźniar (Jojo_1, Jojo - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1256412
Z uwagi na charakterystyczny stożkowy kształt z oddali przypomina słynny japoński wulkan, dzięki czemu nazywana jest ''Śląską Fudżijamą''. Ostrzyca jest pozostałością komina wygasłego trzeciorzędowego wulkanu. Wierzchołek i zbocza wzniesienia powyżej 450 m n.p.m. objęte zostały rezerwatem przyrody Ostrzyca Proboszczowicka. Utworzono go dla ochrony ciekawych form geologicznych (w szczególności reliktu wulkanu z unikatowymi gołoborzami bazaltowymi) oraz rzadkich gatunków roślinności naskalnej, porastających szczytową część wzgórza. Przez teren wzniesienia prowadzą trzy szlaki turystyczne. Szczyt zaliczany jest do Korony Sudetów Polskich i stanowi doskonały punkt widokowy.
Kraina Wygasłych Wulkanów
Kraina Wygasłych Wulkanów to obszar 1300 kilometrów kwadratowych na Dolnym Śląsku, w zachodniej części Sudetów, obejmujący Góry Kaczawskie i Pogórze Kaczawskie. To idealny teren do zwiedzania, który zapewni atrakcje na kilka dni, a co ciekawe – nie jest oblegany przez turystów. Do odkrycia są piękne zamki i doskonałe punkty widokowe, a wszystko to w towarzystwie kojącego wpływu natury. Można udać się oznaczonym żółtym kolorem długodystansowym Szlakiem Wygasłych Wulkanów, prowadzącym ze Złotoryi przez zakamarki Pogórza Kaczawskiego aż do Legnickiego Pola. Liczący około stu kilometrów szlak pozwala odwiedzić Park Krajobrazowy Chełmy, Wąwóz Myśliborski, Czartowską Skałę, rezerwat geologiczny Organy Wielisławskie i Ostrzycę, daje też możliwość zobaczenia rynku w Złotoryi. W Krainie Wygasłych Wulkanów utworzono Geopark, który przynależy do Światowej Sieci Geoparków UNESCO. Powstał on dlatego, że region Gór i Pogórza Kaczawskiego wyróżnia się pośród innych polskich regionów niezwykłą różnorodnością geologiczną, będącą pozostałością po aż trzech okresach aktywności wulkanicznej.
Zobacz też: Kolory szlaków górskich - wiele osób nie ma pojęcia co tak naprawdę oznaczają
